Boşanma Davası Yargılama Süreci Nasıl İlerler

Boşanma davaları yazılı yargılama usulünün uygulandığı çekişmeli yargılama işlerindendir ve usul hükümleri gereği bazı aşamalardan meydana gelmektedir. Boşanma davası yargılama süreci açısından bu aşamalar sırasıyla dilekçeler teatisi, öninceleme duruşması, tahkikat duruşmaları, sözlü yargılama ve karardır. Boşanma davaları tanıkların dinlenilmesi, velayet hususunda ve talep varsa ziynet eşyaları hususunda raporların alınması süreçleri ile mahkemelerin iş yükü düşünüldüğünde neticelenmesi ayları hatta bazen yılları bulabilmektedir. Sadece anlaşmalı boşanma davalarında bu süreçler uygulanmadan doğrudan karar aşamasına geçilebilmekte ve bu da taraflara çok ciddi bir zaman kazandırmaktadır.

Dilekçelerin Teatisi

Dilekçelerin teatisi kelime olarak tarafların dilekçelerini karşılıklı olarak birbirlerine sunmaları anlamına gelmektedir. Boşanma davası davayı açan tarafın dava dilekçesini aile mahkemesine vermesi ve gerekli harç ve giderleri yatırması ile resmi olarak başlar. Bu noktada dilekçeler teatisi safhası başlamış demektir. Davacının verdiği dilekçe davalıya tebliğ edilir, davalı 2 hafta içerisinde davaya yine bir dilekçe ile cevap verebilir.  Verilen cevap yeniden davacıya tebliğ edilir ve tarafların birbirlerine cevap niteliğinde birer dilekçe daha verme hakları bulunmaktadır. Yani toplamda davacı tarafından 2 davalı tarafından 2 olmak üzere dosyaya 4 dilekçenin girmesi ile dilekçeler teatisi sona erer.

Tebligatı alan taraf illaki dilekçeye cevap vermek zorunda değildir. Kanun dilekçeye cevap verilmemesini iddia edilen tüm iddiaların peşinen reddedildiği şeklinde yorumlamaktadır. Boşanma davasına cevap veren davalı cevap dilekçesinde karşı dava olarak kendisinin de davacıdan tazminat, nafaka gibi talepleri olduğunu beyan etmesi mümkündür. Bu durumda aynı yargılama içerisinde hem asıl dava hem de karşı dava görülmeye devam eder. İkişer dilekçenin verilmesi veya taraflardan birinin cevabi dilekçe vermemesi ile dilekçeler teatisi tamamlanır. Artık mahkeme taraflara ön inceleme duruşması için gün verebilir.

Ön inceleme Duruşması

Ön inceleme  duruşması yargılamanın konusunun tespit edildiği  ve yol haritasının çizildiği boşanma davasının ilk duruşmasıdır. Mahkeme bu duruşmada uyuşmazlığın konusunu ve tarafların birbirlerinden taleplerini tespit eder. Tarafları sulhe yani anlaşmaya devam eder, eğer taraflar sulh olmak istemiyorlarsa bunları duruşma zaptına geçirir ve tarafların imzasını alır. Ardından tarafların dilekçelerinde beyan ettikleri delillerin toplanması için gerekli ara kararları oluşturur, delillerini sunmaları için taraflara ek süre verir ve bir sonraki duruşma tahkikat aşamasına geçileceğini ilan eder.

Bu noktada kısaca bir usul hukuku kaidesi olan iddia ve savunmanın genişletilmesi yasağından bahsedelim. Taraflar delillerini en geç öninceleme duruşmasına kadar sunacakları dilekçelerde bildirmeleri gerekmektedir. Öninceleme duruşmasına iki istisna dışında yeni delil bildirilemez. Bu istisnalar karşı tarafın öninceleme duruşmasına gelmemiş olması ve gelmiş olmakla birlikte yeni delil bildirilmesine rıza göstermiş olmasıdır. Eğer bu aşamaya kadar delillerinizi bildirmediyseniz örneğin tanık deliline dayandığınızı belirtmediyseniz veya elinizde mevcut olan bir fotoğrafın delil listesinde saymadıysanız bu aşamadan sonra artık mahkeme o delilinizi dikkate alamaz ve hiç yokmuş gibi yargılama yapar.

Tahkikat Aşaması

Tahkikat aşaması dilekçeler teatisi ve öninceleme duruşmasına ortaya konan delillerin değerlendirildiği duruşmalar silsilesidir. Tahkikat aşaması sözlü yargılama ve karar aşamasına kadar geçen tüm duruşmaların tamamına verilen isimdir. Bu duruşmalarda tarafların ve vekillerinin beyanları dinlenir, varsa tarafların tanıkları mahkemeye celp edilerek ifadeleri dinlenir, bunun haricinde delil listelerinde beyan edilen çeşitli kurumlardan talep edilmesi gereken belgeler müzekkere yazılarak istenir, gerekiyorsa keşif ve bilirkişi incelemesi yapılır.

Boşanma davalarında genellikle müşterek çocukların hangi tarafa verilmesi gerektiği hususunda uzman pedagog, psikolog bilirkişilerden rapor alınabilmektedir. Bilirkişi dosyayı inceledikten sonra çocukları ve tarafları dinleyip, müşterek çocukların hangilerinin hangi tarafta kalması gerektiği hususunda rapor hazırlayıp mahkeme sunarlar. Bunun yanında eğer ziynet eşyası talebi varsa mahkeme ziynet eşyalarının değerinin tespiti bakımından kuyumcu bilirkişiden rapor alabilir, fotoğraflar ve ses kayıtları varsa bunların sıhhati yani gerçek olup olmadıkları bakımından teknik bilirkişiden rapor alabilir. Bu noktada uzmanlık gerektiren ve hakimin uzmanlık alanını aşan her konuda bilirkişi raporu alınması mümkündür.

Sözlü Yargılama Aşaması

Sözlü yargılama aşaması yargılamada ileri sürülen tüm delillerin değerlendirilmesinin tamamlanması halinde taraflara son sözlerinin sorulduğu boşanma davasının son duruşmasıdır. Mahkeme tüm tanıkları dinledi ve diğer tüm delilleri toplayıp değerlendirmesini yaptıysa taraflara tahkikatın bitiğini bildirerek sözlü yargılama için gün verir ayrıca tarafların sözlü yargılama duruşmasına gelmemeleri halinde yokluklarında karar vereceğini de ihtar eder.

Sözlü yargılama duruşmasında taraflara ve vekillerine son sözlerini sorar. Taraflar davanın esasına ilişkin son olarak sözlü olarak beyanlarını verdikten sonra mahkeme yargılamaya ilişkin kısa kararını açıklar. Kısa karar hüküm özetidir. Yani mahkeme davaya ilişkin kararını gerekçesini ve çeşitli ayrıntıları belirtmeden sadece davanın kabulüne, ya da davanın reddine gibi kısa bir şekilde kararını açıklar.

Hüküm ve Gerekçeli Karar

Yukarıda da dediğimiz gibi mahkeme son duruşmada yani sözlü yargılama duruşmasına kısa kararını açıkladıktan sonra en fazla 1 ay içerisinde gerekçesini ve kararının ayrıntılarını yazarak mahkeme kalemi vasıtasıyla taraflara tebliğ eder. Gerekçeli kararda tarafların bilgileri, davanın açılış ve karar tarihi, konusu, tarafların taleplerinin ve savunmalarının özeti, yargılama sürecinin özeti ve mahkeme hükmünün gerekçesi ile son olarak hüküm ayrıntıları yer almaktadır. Gerekçeli kararın taraflara tebliği ile yargı yolu safhası başlar.

İstinaf ve Temyiz

Usul hukukumuzdaki bir yenilik olarak 20 Temmuz 2016 tarihinden itibaren yargı yolu sayısı birden ikiye çıkartılmıştır. Önceden sadece Yargıtay’a temyiz başvurusunda bulunulabilirken artık öncelikle bölge adliye mahkemelerine istinaf başvurusu eğer oradan alınan karar temyize tabi bir kararsa ikinci aşama olarak Yargıtay’a temyiz başvurusunda bulunulabilmektedir.

Kararın istinaf veya temyiz edilmesi halinde üst yargı mercileri yerel mahkemenin kararını usul ve esas bakımından değerlendirerek eğer hatalı bir uygulama mevcutsa bölge adliye mahkemesi istinaf yargılaması kapsamında kendisi bu eksiklikleri giderebilir, Yargıtay ise bizatihi kendisi yargılama yapmamakla birlikte hatalı gördüğü noktalar bakımından kararı bozarak yerel mahkeme gönderebilir. Boşanma davası yargılama süreci kısaca bu aşamalardan meydana gelmektedir. Konuyla ilgili sorularınızı yazının altına yorum olarak ekleyebilirsiniz.