Temerrüt İhtarı ve Temerrüde Düşürmek Kavramları

Temerrüt borcun istenebilir hale gelmesi ancak borçlunun buna karşı ödememekte direnmesi anlamına gelmektedir. Sözleşmeden kaynaklanan bir borcun ihtarname ile miktar ve ödeme süresi belirtilmek suretiyle istenilmesi neticesinde borçlu temerrüde düşer ve bu tarih itibariyle alacaklı faiz talebinde bulunabilir. Haksız fiilden kaynaklanan bir alacakta borçlu haksız fiil tarihinde, sebepsiz zenginleşmede ise sebepsiz zenginleşme tarihinde mütemerrid olur.

Temerrüt oluşabilmesi için yani borçlunun mütemerrit hale getirilebilmesi için borcun muaccel olması yani istenebilir olması ayrıca alacaklının da ihtar ile bunu talep etmesi şartları sağlanmalıdır. Eğer borçlunun ihtara karşı bir defi savunması varsa örneğin borcun zamanaşımına uğradığına ilişkin zamanaşımı defi veya iki tarafa borç yükleyen akitlerde alacaklının kendi üzerine düşen ve daha önce ifa etmesi gereken edimi ifa etmediğine ilişkin ödemezlik defi ileri sürülmesi halinde temerrüt gerçekleşmez.

Borcun istenebilir yani muaccel olması borcun ödeme vadesinin gelmiş olması anlamına gelir ihtar ise muaccel olan borcun ödenmesini talep etmek olarak anlaşılmaldır. İhtar için her hangi bir şekil şartı yoktur ancak ihtarın açık ve muhteviyatında borç miktarını da barındırması gerekir. Kanun sadece tacirler arasında yapılacak temerrüt ihtarlarının noter, iadeli taahhütlü mektup ya da telgraf ile yapılması şartını getirmiştir. Dava açılması da tek başına temerrüde düşüren bir ihtar olarak kabul edilmektedir.

Eğer borcun ifa edileceği gün tarafların anlaşması ile belirlenmiş bir kesin gün ise, vade tayin edilmiş olmayıp tarafların anlaşması neticesinde bir muacceliyet ihbarı ile tayini söz konusu olmuş ise, son olarak da borcun mahiyeti gereği artık ihtarda bulunmanın bir anlam ifade etmeyeceği kabul edilebiliyorsa artık temerrüd ihtarına gerek kalmadan borçlu mütemerrid olur.

Temerrüd ihtarının en önemli neticesi ihtarın borçluya tebliği tarihi itibariyle artık alacağa temerrüt faizi işlemeye başlamasıdır. Peki temerrüd faizi ne demek ? Borçlunun muaccel olan borcunu ödememesi neticesinde temerrüde düşmesi halinde işlemeye başlayan faize temerrüd faizi denilmektedir. Eğer ihtarda bir süre belirtilmiş veya ödeme bir şarta bağlanmış ise faiz sürenin bitiminden ya da şartın gerçekleşmesinden itibaren işlemeye başlar.

Temerrüd halinde borçlu kural olarak beklenmedik hal nedeniyle oluşacak zararlardan sorumlu olacaktır. Ancak bu sorumluluktan temerrüde kusuruyla düşmediğini veya zamanında ödeseydi dahi beklenmedik halden dolayı zararın meydana geleceğini ispatlamakla kurtulabilir.

Temerrüd gerçekleşirse alacaklı 3 adet seçimlik hakkından birini kullanabilir:

• Gecikmeden kaynaklı zararın tahsili ile birlikte borcun ifasını talep edebilir.
• Borcun ifasından vazgeçerek borcun ifa edilmemesindne doğan zararını yani müspet zararının tazminini isteyebilir.
• Borcun ifasından vazgeçmekle birlikte sözleşmeden dönerek (yani kendi üzerine düşen edimi de ifa etmekten vazgeçerek) menfi zararının yani bu sözleşmeye güvenerek gerçekleştirdiği masrafların ve zararının tazminini isteyebilir.