Hakaret Suçu *2023 Hakaret Suçu Cezası

Hakaret suçu hem tazminat ödemeyi gerektirir bir haksız fiil hem de ceza yargılamasını gerektirir bir suç tipi olarak hukuk sistemimizde yer almaktadır. Hakaret suçu fiiline maruz kalan bir kişi asliye hukuk mahkemesinde manevi tazminat davası açabileceği gibi savcılığa suç duyusunda bulunarak fail hakkında ceza davası açılmasını da sağlayabilir. Bu yazımızda hakaret suçu fiilinin cezai boyutu yani hakaret eylemi yazımızın konusunu oluşturmaktadır.

Hakaret Suçu Cezası

Hakaret suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu‘nun 125 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.

TCK 125. madde: Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

Hakaret Suçu TCK

Mağdurun Gıyabında Hakaret

Türk Ceza Kanunu gıyapta hakaretin suç teşkil edebilmesi için bunun 3 kişiyle ihtilat halinde yani 3 kişinin huzurunda gerçekleşmesini şart koşmaktadır. Dolayısıyla mağdurun olmadığı bir ortamda gerçekleştirilen bir hakaret sadece 1 veya 2 kişinin şahitliğinde gerçekleştirilmişse suç oluşmayacak ve fail beraat edecektir.

Ayrıca hakaret suçu sesli, yazılı veya görüntülü bir iletişim aracılığı ile işlendiğinde de failin yüz yüze gerçekleştirilen hakaretle aynı şekilde cezalandırılacağı Türk Ceza Kanununda ifade edilmiştir.

Şikayet

Hakaret suçu soruşturulması ve kovuşturulması mağdurun şikayetine bağlı olan bir suç tipidir. Şikayet olmadığı sürece hakaret eden kişiye karşı resen ceza soruşturması başlatılmaz. Bu aynı zamanda şikayet ile başlanan soruşturmanın veya kovuşturmanın mağdurun şikayetinden vazgeçmesi ile sonlanacağı anlamına gelecektir. Bu durumda soruşturma aşamasında ise Cumhuriyet Savcığı kovuşturmaya yer olmadığına karar verecek; kovuşturma aşamasında ise Ceza Mahkemesi düşme kararı verecektir.

Hakaret suçu şikayet şartının tek istinası kamu görevlisine karşı görevinden dolayı gerçekleştirilen hakarettir. Burada önemli olan hakaretin kamu görevlisine karşı işlenmiş olması ve kamu göreviyle ilgili bir eylemle alakalı olması gerekir. Bu durumda kamu görevlisinin savcılığıa şikayet dilekçesi ile şikayette bulunması beklenmeden hakaret suçu bakımından yargılama bir kamu davası olarak resen ilerleyecektir.

Nitelikli Haller

Hakaret suçu nitelikli halleri de kanunda düzenlenmiş ve bu haller için farklı bir cezalandırma öngörülmüştür. Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinin 3, 4 ve 5. fıkralarında çeşitli nitelikle haller yer almaktadır.

Hakaret suçu kamu görevlisine karşı görevinden dolayı, dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı, kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle işlenmesi halinde cezanın alt sınırının 1 yıldan az olamayacağı belirtilmiştir.

Hakaretin alenen işlenmesi halinde ise verilecek cezada altıda bir oranında arttırım yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Hakaretin alenen işlenmesi hakaret fiilinin gerçekleştirildiği yer ile ilgili bir kavramdır. Kamuya açık, herkesi girebileceği bir ortamda işlenen hakaret suçu alenen işlendiği kabul edilmekte, hakaretin burada bulunan birden fazla kişi tarafından duyulmuş olması şartı aranmamaktadır. Örneğin bir parkta veya markette hakaret alenen hakaret teşkil edecek ve arttırım söz konusu olacaktır.

Mağdurun Tespiti

Hakaret, mağdurunun ismi açıkça belirtilerek işlenebileceği gibi hedef aldığı kişi üstü kapalı bir şekilde ifade edilerek veya ima edilerek de işlenebilmektedir. Bu durumda kanun eğer niteliğinde ve mağdurun şahsına yönelik bulunduğunda duruksanamayacak şekilde hakaret ve mağdur tespit edilebiliyorsa failin cezalandırılacağını açıkça ifade etmiştir.

Bu duruma örnek vermek gerekirse kat malikleri toplantısında apartman sakinlerinden birinin apartmanın kötü yönetildiği hususundaki eleştirilerini yöneltirken “apartman bütçesinden malı götürmüşler” gibi bir ifadede bulunması halinde üstü kapalı da olsa apartmanın yöneticisi olan kişinin hırsızlıkla itham edildiği açıkça anlaşılmaktadır.

Ölü Şahıs Hakkında Hakaret

Ölmüş bir kişinin hatırasına hakaret edilmiş olması da hakaret suçu olarak kabul edilmiş tıpkı gıyapta hakaretteki gibi burada da suçun 3 kişi ile ihtilat halinde yani 3 kişinin şahitliğinde işlenmiş olması şartı konulmuştur. Suçun alenen işlenmesi halinde de alta bir oranında artırım yapılacaktır.

Ölen kişinin bedeni üzerinde tahkir edici eylemler gerçekleştirilmesi veya ölen kişinin ceset veya kemiklerinin örneğin mezarı açılmak suretiyle alıp götürülmesi halinde failin üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı kanunun hakaret suçu ile ilgili düzenlemeleri arasında zikredilmiştir. Haberlere de yansıyan bir örnekte hastane personelinin ölmüş bir kişi ile selfie çekilerek bunu sosyal medyada paylaşılması ölenin hatırasına hakaret teşkil edecektir.

Ölenin hatırasına hakaret suçu da şikayete bağlı bir suçtur. Bu durumda ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy veya altsoyu ile eş veya kardeşleri suçu işleyen kişiye karşı şikayette bulunabilecektir.

İddia ve Savunma

Kişiler bazen idari mercilere veya yargıya başvururken veya savunma verirken dilekçelerinde hakaret boyutuna varabilecek ifadeler kullanabilmekteler. Kanun iddia ve savunma esnasında gerçekleştirilen hakaret içerikli söylemlerle ilgili olarak somut isnatların veya olumsuz değerlendirmelerin cezalandırılmayacağını belirtmiştir. Ancak bunun koşulu değerlendirmenin somut ve gerçek vakıalara dayanması ve uyuşmazlıkla bağlantılı olmasıdır.

Bu duruma örnek vermek gerekirse boşanma davasında boşanma dilekçesi veren eşin diğer eşi sürekli alkol alan bir alkolik olduğunu beyan etmesi halinde bu iddiasını yargılama sürecinde ispat edememiş olsa dahi hakaret suçu bakımından dolayı cezalandırılmayacaktır.

İsnat Edilen Sözün İspatlanması

Bir kişiye isnatta bulunulduktan sonra bu isnadın ispat edilmiş olması halinde kişiye ceza verilmeyecektir. Kişi hakkında kesinleşmiş bir mahkumiyet hükmü kurulması halinde ispat ispat edilmiş sayılır. Örneğin bir kimseye tecavüzcü sapık denildikten sonra bu kişinin ceza yargılaması neticesinde cinsel istismar veya cinsel taciz suçunu işlemiş olduğu mahkeme kararıyla sabit hale gelirse tecavüzcü sapık isnadında bulunan kişiye hakaret suçu bakımından dolayı ceza verilmeyecektir.

Ancak bir kimseye daha önce gerçekleştirdiği bir eylemle ilgili olarak bu eylemin ispat edilmiş olması örneğin ceza yargılaması ile kesinleşmesi sonrasında işlediği fiilden söz edilerek hakaret edilmesi halinde fail cezalandırılacaktır. Örneğin hırsızlık suçundan mahkum olan kişiye tahliye olduktan sonra hâlâ hırsız olarak hitap edilmesi hakaret suçu oluşturacaktır.

Haksız Fiile Karşı Hakaret

Haksız fiile karşı tepki olarak hakaret suçu işlenmesi halinde kanun bazı cezai indirimler öngörmektedir. Örneğin hakaret suçu herhangi bir haksız fiile tepki olarak söz gelimi dolandırıcılık suçuna tepki dolarak dolandırıcılık failine küfredilmesi halinde fail hakkında hakaret suçu sebebiyle verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi Hakim tamamen ceza vermekten de vazgeçebilecektir.

Hakaret suçu kasten yaralama suçuna tepki olarak işlendiğinde ise doğrudan ceza vermeme yoluna gidilecektir. Hakaret suçu karşılıklı olarak gerçekleştirildiğinde yani hakarete karşı hakaret edilmesi halinde ise Hakim tarafların cezalarında üçte bire kadar indirime gidebileceği gibi taraflar hakkında ceza vermekten de vazgeçebilecektir.