Hukukumuzda ceza hukuku yargılamasının temel amacı sanıldığı gibi intikam duygusu ya da sanığın ağır bir cezaya çarptırılması değil; bunun tam aksine sanığın, failin ıslah edilmesidir. Bu nedenle ceza hukuku; kendine özgü farklı metotlar ile failin tekrar topluma kazandırılmasını amaçlar. Bu metotlardan biri de hapis cezasının ertelenmesi uygulamasıdır.
Böyle bir durumda yargılama normal hali ile sona erer. Hâkim, hükmünü açıklar. Ardından eğer şartları varsa hapis cezasının ertelenmesi kararı verebilir. Ancak böyle bir hal ile karşı karşıya kalan sanığın önemle dikkat etmesi gereken husus, ceza erteleme sonrası tekrar suç işlememesi gerektiğidir. Çünkü böyle bir durumda erteleme uygulaması ortadan kalkar ve hem halihazırda işlediğiniz suçun yargılaması neticesindeki hem de erteleme konusunu oluşturan cezanın infazı gerçekleşir.
Hapis Cezasının Ertelenmesinde Aranan Şartlar
Ceza yargılamasının amacının failin ıslahı olduğundan bahsetmiştik. Bu noktada da failin hangi şartlar altında ve ne kadarlık bir zaman dilimin ıslah olup yeniden topluma kazandırılabileceğini kovuşturma yapan hâkim belirleyecektir. Ancak bu belirlemenin sınırları kanun koyucu tarafından belirlenmiş ve hâkimin sahip olduğu yetkiyi keyfi kullanıma sürüklemesinin önüne geçilmesi amaçlanmıştır. İşte hapis cezasının ertelenmesi halinde de kanun koyucu bazı şartların mevcudiyetini aramıştır.
- Sanığın daha önce kasten işlenen bir suçun faili olmaması gerekir. (Kasıtlı suç için 3 üzeri hapis cezasına mahkum olmamak gereklidir.)
- Erteleme kararı verilmesi halinde sanığın suç işlemekten uzak kalacağı yönünde bir kanaate ulaşılmış olması
- Verilen cezanın 2 yıldan daha az süreli olması gerekir.
- Suçtan zarar görenin (kamu ya da gerçek kişinin) zararının ödenmesi gerekir. Öyle ki zarar görenin zararı giderilene kadar failin cezaevinde kalmasına karar verilebilir. Eğer fail; söz konusu zararı karşılarsa hakimin kararı ile serbest bırakılır.
Kanunda verilen ceza için aranan 2 yıllık süre için iki istisnai durum mevcuttur. Eğer fail 18 yaşından küçükse ya da 65 yaşından büyükse bu 2 yıllık süre 3 yıla çıkmaktadır.
Ertelenen Cezanın Sabıka Kaydına Etkisi
Bir cezanın ertelenmesi için sanığın ya da Cumhuriyet Savcısının bu yönde bir talebinin olmasına gerek yoktur. Eğer yukarıda verilen koşullar bulunuyorsa yargılamayı yapan hakim kendiliğinden ertelemeye karar verecektir. Ancak cezanın ertelenmesine ilişkin bir talep varsa hakimin bu talep hakkında olumlu ya da olumsuz bir talep vermesi gerekmektedir. Eğer olumlu bir karar verilir de sanık hakkındaki hapis cezasının ertelenmesi söz konusu olursa; ceza yine de kişinin sabıka kaydında yer alır. Zira ertelenmiş olsa bile ortada bir hapis cezası bulunmaktadır.
Erteleme hakkında verilen hükmün kesinleşmesi ile birlikte kişi Denetime tabi tutulur. Sanık bu denetim sürecinde yükümlülüklerini yerine getirir ise Türk Ceza Kanunu’nun 51. Maddesinin 8. Fıkrası uyarınca cezasını çekmiş sayılır ve özgürlüğünü kısıtlayıcı hapis cezasını çekmesine gerek kalmaz.
Hapis cezasının ertelenmesi hakkında verilen hüküm Yüksek Mahkemeler olan Bölge Adliye Mahkemeleri ya da Yargıtay’a taşınır ve karar burada bozulsa bile geçerliliğini yitirmez. Sanık bu erteleme kararından yararlanmaya devam edecektir.
Hapis Cezasının Ertelenmesini Düşüren Haller
Erteleme sürecinde kasıtlı bir suç işlenmesi, hakimin uyarısına rağmen; Sanığın yükümlülüklerine uymaması hallerinde; kişi hakkında hapis cezasının ertelenmesi kararı verilmiş olsa bile kalan cezanın cezaevinde çektirilmesine karar verilir.
Önemle belirtmek gerekiyor ki cezanın ertelenmesi ancak hapis cezaları için mümkündür. Fail hakkında verilen kısa süreli seçenek yaptırımların, tazyik hapislerinin, disiplin hapislerinin, güvenlik tedbirleri, idari para cezası ve adli para cezalarının ertelenmesi mümkün değildir.
