Hisseli tapu konusuna değinmeden evvel tapunun ne demek olduğunun bilinmesi gerekir. Taşınmaz bir malın yüz ölçümünü, numarasını (pafta, ada ve parsel şekline), mahallesini ve sahibini gösteren belgeye “tapu” denir. Taşınmazın sahibi ise tapu sicilinde yazan kişidir. Taşınmaz (gayrimenkul) bir malın tek bir sahibi olabileceği gibi, birden fazla sahibi de olabilir. Paylı mülkiyet ve elbirliği mülkiyeti, taşınmaz üzerinde birden fazla kişinin hak sahibi olduğu hisseli tapu mülkiyeti türleridir. Hisseli tapu nedir? sorusuna yanıt verilebilmesi için söz konusu mülkiyet türlerini açıklamak faydalı olacaktır.
- Paylı Mülkiyet Nedir?
Paylı mülkiyet; aynı hukuki statüde bulunan en az iki kişinin, belirli bir eşyanın tamamına, aynı zaman dilimi içerisinde, belirli pay oranları ile malik oldukları bir birlikte mülkiyet halidir. Bir başka ifadeyle, paylı mülkiyet; pay oranları belirli olan birden çok kimsenin, aynı anda, maddi olarak bölünmemiş belirli bir mal üzerindeki mülkiyet hakkı türüdür.
- Elbirliği Mülkiyeti Nedir?
Elbirliği mülkiyeti, önceki Medeni Kanun’da “iştirak halinde mülkiyet” kavramı ile ifade edilmekte idi. İşbu mülkiyet şekli, eşya üzerinde en az iki kişinin, payları belirli olmaksızın hak sahibi olmasıdır. Elbirliği mülkiyeti, çoğu zaman miras yolu ile intikal eden taşınmazlar üzerinde söz konusudur.
Hisseli tapu nedir? sorusuna şu şekilde yanıt verebiliriz: Paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyeti olması fark etmeksizin, her iki durumda da olduğu gibi en az iki kişinin, taşınmazın tapusuna sahip olduğu duruma uygulamada “hisseli tapu” adı verilir.
Hisseli Tapu Nasıl Alınır ve Satılır?
Hisseli tapu, tapu dairesinde resmi şekilde alınabilir. Bu bakımdan, hisseli tapu alınması ile normal bir tapu alınması arasında herhangi bir fark söz konusu değildir. Hisseli tapu alışı için tapu dairesine, hisse sahibi veya hisse sahibine vekalet eden kişi ile birlikte başvurmak gerekir. Şayet ilgili hisse üzerinde haciz, ipotek vb. durumlar mevcutsa tapu memuru tarafından bu hususlara dair bilgilendirme yapılır.
Gerekli harç ve gider tutarlarının ödenmesini takiben, taraflarca atılacak imzaların ardından hisseli tapu alma işlemi tamamlanmış olur. Fakat, önemle belirtmekte fayda var ki, alım satıma konu eşyanın diğer hissedarları, önalım hakkına istinaden satışa itiraz etme hakkına sahiptir.
Önalım Hakkı Nedir, Şartları Nelerdir?
Önalım (şufa) hakkı, belirli bir eşya üzerinde paylı mülkiyet söz konusuyken, pay sahiplerinden herhangi birisinin, payını, bir üçüncü kişiye satması durumunda diğer paydaşlara, satışa konu payı öncelikle satın alma hakkı verir. Bu hak, eşya üzerinde paylı mülkiyet kurulmasıyla birlikte doğar; herhangi bir payın, pay sahipleri dışında bir kimseye satılması halinde kullanılabilir duruma gelir. Önalım hakkını kullanma şartları şunlardır:
- Şufa hakkı, ancak paylı mülkiyet halinde kullanılabilir.
- Hak, paydaşlar dışında herhangi bir kimse tarafından kullanılamaz. Yalnızca paydaşlar tarafından kullanılabilir.
- Fiilen bölünmemiş taşınmaz mallarda kullanılabilir.
Önalım Hakkından Vazgeçmek Mümkün mü?
Şufa hakkına sahip olan paydaşın, bu hakkından vazgeçmesi mümkündür. Somut bir satış ile alakalı olmayan, genel nitelikli önalım hakkından feragatin, resmi şekilde yapılması ve tapu kütüğüne şerh verilmesi gerekir. Somut bir satışta şufa hakkından feragat ise adi yazılı şekilde yapılır. Bu tür bir durumda, hakkında feragat eden hak sahibi paydaş, taşınmazın yeniden satışı durumunda, feragat ettiği önalım hakkını tekrar kullanabilir.
Özellikle vurgulamakta fayda var ki, hisseli tapu işlemine konu somut bir satış ile alakalı olmayan, genel nitelikli önalım hakkından önceden feragatin adi yazılı şekilde yapılması, işlemin geçersiz olmasına neden olur. Genel nitelikli feragatin, adi yazılı şekilde yapılmış olması herhangi bir hukuki netice doğurmaz.
