Ortaklığın giderilmesi davası kapsamında insanlar arasında doğan uyuşmazlıkların ve anlaşmazlıkların giderilmek suretiyle çözüme kavuşturulduğu tek yer hukuk sistemidir. Özellikle taşınır, taşınmaz ve diğer değerli menkullerde katlı mülkiyetin var olduğu yerde mutlaka anlaşmazlıklar meydana gelebilmektedir. Ortaklığın giderilmesi davası veya izale-i şuyu davası olarak bilinen hukuki işlem ile paylı mülkiyetin veya el birliği mülkiyetinin bulunduğu yerlerde insanlar arasında meydana gelen uyuşmazlıklar mahkemeler tarafından giderilerek çözüme kavuşturulmaktadır. İzale-i Şuyu davası; taşınır veya taşınmazın malda paylı hisselere sahip kişilerin anlaşmazlığı sonucunda açılır. Ortaklığın giderilmesi davasında hissedarlar arasında veya bir üçüncü şahıs ile satış işleminin gerçekleşmesi halinde ortak mal artık müstakil mülkiyete geçiş yapar.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Nedir?
İzale-i şuyu aynı zamanda ortaklığın giderilmesi davası olarak da tanımlanan paylı mülkiyete tabi olan ve el birliği mülkiyeti halinde bulunan malvarlığının paydaşlar arasında paylaşılamaması halinde başvurulan bir hukuk yoludur. İzale-i şuyu davası ile mahkeme paydaşların paylaşamadığı malvarlığını ya aynen taksim suretiyle ya da malvarlığının satılarak elde edilen meblağın paylaştırılması suretiyle bir taksim yoluna gider. Başlangıçta paylı mülkiyete konu olan malvarlığı davanın neticelenmesi ile bölünür ve her biri bağımsız, müstakil malvarlıklarına dönüşür.
Burada malın bölünebilirliği hususu ön plana çıkmaktadır. Eğer ortaklığın giderilmesi davasına konu malvarlığı örneğin bir bağımsız bölüm yani apartman dairesi ve dükkan ise doğal olarak taksimi kabil değildir yani bölünemez. Hal böyle olunca satılarak elde edilen paranın bölüştürülmesi gerekecektir. Ancak malvarlığı bir arsa veya tarla ise ve tabi olduğu mevzuat hükümleri gereği bu malvarlığı bölünebilir nitelikte ise mahkeme tarafından ifraz işlemi ile söz konusu tarla/arsa birden fazla parsele bölünerek paylaştırma yoluna gidilebilir.
Bu Davayı Kimler Açabilir?
Ortaklığın giderilmesi davası ne kadar sürerse sürsün bu davayı açma yetkisine sahip kişiler Türk Medeni Kanunu’nun 698/1 maddesinde belirtilmiştir. Buna göre; “Hukuki bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir.” Medeni Kanun’da belirtilen hüküm çerçevesinde taşınır veya taşınmaz mala ortak olan herkes izale-i şuyu davası açma hakkına sahiptir.
Ortaklığın giderilmesi davası satış usulü işlemine bağlanabilmesi için açılacak olan izale-i şuyu davası ülkemizde halen görevli bulunan sulh hukuk mahkemeleri tarafından karara bağlanmaktadır. Taşınır veya taşınmazların bulunduğu adli sınırlar içerisinde yer alan il veya ilçe merkezlerinde bulunan hukuk mahkemelerine paylı ortaklığa sahip ortaklardan biri dava açabilir. Sulh hukuk mahkemelerine açılan ortaklığın giderilmesi davası genellikle; tapusu bulunan taşınmazlar, taşınır kayıtlı mallar, kayıtlı sicili bulunan gemiler, bono, kambiyo senetleri, tahvil ve markalar için açılmaktadır.
Yaşanan herhangi bir uyuşmazlıktan dolayı ortaklardan biri izale-i şuyu davası açmak isterse, ortaklığın giderilmesi davası dilekçe örneğine sahip olması gerekir. Bu davalar özel davalar arasında yer aldığı için basit bir şikâyet dilekçesi gibi yazmak suretiyle hukuk mahkemelerine verilmez. En azından belirli bir şablona sahip olması, daktilo veya bilgisayar çıktısı olacak şekilde ilgili yerlere takdim edilmesi gerekir. Hukuk davaları ceza davaları gibi belirli bir kalıpları bulunan davalar olmadığı için hem dilekçenin hazırlanması hem de davanın takibi için en azından bir gayrimenkul avukatı ile anlaşılması veya vekalet verilmesi davayı lehte kazanma yönünde etkiye sahip olabilir.
Mevcut taşınır veya taşınmazlardan dolayı ortaklığın giderilmesi davası açacak olan bireylerin bilmesi gereken hususlardan biri de dava ücretleridir. Ortaklığın giderilmesi davası masrafları veya izale-i şüyu davası masrafları davayı ilk olarak açan kişi tarafından verilir. Yapılan masraflar daha sonradan davanın seyrine göre diğer yükümlü olacak kişilere dağıtılır. Bu dava görevli sulh hukuk mahkemeleri tarafından iki şekilde sonuçlandırılır.
Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi Davası
Yapılan başvuruyla birlikte mahkeme sürecinde yapılan inceleme, araştırma ve bilirkişi raporlarına göre taşınır veya taşınmazların ortaklara aynen taksimi mümkün olmadığında bu malların satışını yapmak suretiyle ortaklığın giderilmesi davası sonuçlandırılır. Bu davayı satış üzerine hükme bağlayan mahkeme herhangi bir şekilde satış işlemini gerçekleştirmez. Malların satışı mahkemenin görevlendireceği icra müdürlüğü veya satış memurları tarafından yapılacaktır.
Aynen Taksimle Ortaklığın Giderilmesi Davası
Aynen taksim de yukarıda da değindiğimiz gibi bölünebilen malların paydaşlar arasında bölünerek paylaştırılmasıdır. Taşınır veya taşınmaz malı kendi aralarında anlaşarak paylaştıklarını sulh hukuk mahkemesi hakimine ileten ortaklar hâkimden bu anlaşma doğrultusunda karar alarak ortaklıklarını giderebilirler. Paylaşma mümkün değilse bu sefer mahkeme var olan tüm mallar üzerinden araştırma yapılması için ilgili kurumlara müzekkere yazar. Hazırlanan belge, evrak ve raporlar doğrultusunda aynen taksim suretiyle ortaklığın giderilmesi davası karara bağlanabilir.
