İşçi Alacaklarında ve İş Davalarında Arabuluculuk

TBMM tarafından 12 Ekim 2017 tarihinde kabul edilerek yasalaşan İş Mahkemeleri Kanunu ile birlikte işçi alacakları ve iş kanunundan kaynaklanan tazminat davaları için önemli bir değişiklik olarak iş davalarında arabuluculuk uygulaması zorunlu hale getirildi. Buna göre 01 Ocak 2018 tarihi itibariyle işçi alacağı ve tazminat davası açılmadan önce arabulucuya başvurmak gerekecek, aksi takdirde mahkeme dava şartı noksanlığı sebebiyle davanın usulden reddine karar verecektir.

İş davalarında arabuluculuk düzenlemesi ile kanun koyucu işçi alacakları ve tazminat talepleri ile işe iadeye ilişkin uyuşmazlıkların daha hızlı ve daha az masrafla neticelenmesini amaçlamakta böylece adil yargılanma hakkının bir unsuru olan makul sürede yargılanma hakkının tesisini sağlamayı hedeflemektedir.

Bkz. Ayrıca Sağlık Hukukunda Arabuluculuk

İş Davalarında Arabulucuya Başvurmak Zorunlu mu ?

İster bireysel iş sözleşmesinden isterse toplu iş sözleşmesinden kaynaklanıyor olsun her türlü maaş, yıllık izin, hafta tatili, fazla mesai gibi işçi alacakları ve kıdem tazminatı, ihbar tazminatı gibi tazminat alacakları için arabulucuya başvurmak zorunlu hale getirilmiş bulunmaktadır. Üstelik kanun bunların yanında işe iade davalarında da arabulucuya başvurulması gerektiğini düzenlemektedir.

İş davası açılırken arabulucunun düzenlediği son tutanağın aslının veya onaylı suretinin dava dilekçesine eklenmesi gerekmektedir. Eğer bu son tutanak eklenmeden dava açılmış ise mahkeme arabulucunun düzenlemiş olduğu son tutanağı sunmak üzere davacıya 1 haftalık kesin süre verecek bu süre içerisinde tutanağın sunulamaması halinde dava şartı yokluğundan davanın usulden reddine hükmedecektir.

İş kazası ve meslek hastalığından kaynaklı tazminat davaları ve yine buna ilişkin rücuan tazminat davaları bu düzenlemenin dışında tutulmuştur. Bu tür davalarda arabulucuya başvurma zorunluluğu bulunmamaktadır. Bireyler bu durumda doğrudan iş mahkemesine tazminat veya rücuan tazminat talepli davalarını açabilirler.

İşçi Alacaklarında Arabulucuya Nasıl Başvurulur ?

Adalet komisyonlarının bağlı olduğu çevre içerisinde kurulan arabuluculuk komisyonları veya yoksa bu işle görevlendirilen sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne başvurulabilir. Adalet komsiyonu Başkanlığını arayarak bu konuda bilgi almanız mümkündür. İş davaları bakımından davalının bulunduğu yerdeki, davalı birden fazla ise içlerinden herhangi birinin yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürolarına başvurulması gerekmektedir.

Arabulucu listeleri her yıl Arabulucuk Daire Başkanlığı tarafından belirlenerek Adalet komisyonlarına gönderilir ve onlar da arabuluculuk bürosuna veya görevli sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne listeyi tebliğ ederler. Başvuru halinde bu liste içerisinden bir arabulucu resen tayin edilir. Ancak her iki tarafın anlaşması halinde listeden belirli bir arabulucuyu seçmeleri de mümkündür.

Toplantıya Katılmamanın Yargılama Masraflarına Etkisi

Arabulucunun daveti üzerine ilk toplantıya katılmayan taraf arabulucunun düzenleyeceği son tutanakta belirtilecek ve açılan dava neticesinde bu taraf tamamen veya kısmen haklı da olsa yargılama masraflarının tamamından sorumlu olacağı gibi vekalet ücretine de hak kazanamayacaktır. Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmamaları halinde açılan davada yapacakları yargılama masrafları kendi üzerlerinde bırakılacaktır.

Aslında yargılama masrafları ve vekalet ücretine ilişkin bu hüküm pek gündeme gelmemiş olsa da sonuçları bakımından son derece önemli bir düzenlemedir. Zira toplantıya katılmamış olmanın sonucu açılacak davada haklı çıkmış olmaya rağmen bütün yargılama masraflarını ödemeye mahkum edilmek ve vekalet ücretinden mahrum kalmak anlamına gelmektedir.

Yürürlük Tarihi ve Mevcut Davaların Durumu

Yeni İş Mahkemeleri Kanunun getirdiği iş davalarında arabuluculuk uygulaması kanunun resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmesinden 3 ay sonra yürürlüğe girecektir. Böylece taraflar kanun yayınlanmasından itibaren üç ay daha doğrudan iş mahkemelerine başvurma imkanın sahipler. Yürürlüğün 3 ay ertelenmesinin sebebi bu süreç içerisinde arabuluculuk listelerinin kesinleştirilerek dağıtımının sağlanması ve arabuluculuk bürolarının tam olarak faaliyete hazır hale getirilmesinin istenmesidir.

Yeni kanun getirdiği düzenlemeden yürürlük tarihine kadar hali hazırda açılmış ve görülmekte olan veya istinaf veya temyiz aşamasında olan mevcut davalar etkilenmeyecektir. Bu davaların mevcut düzenlemeye göre yargılamaları devam edecek ve karara bağlanacaktır. Ancak kanunun resmi gazetede yayınlandığı tarihten üç ay sonrası olan arabuluculuk maddesinin yürürlük tarihinden sonra açılan davalarda arabulucuya başvurma şartı aranacaktır.