Fazla Mesai *2024 Fazla Mesai Ücreti Nasıl İspatlanır?

Fazla mesai olarak adlandırılan kavram işçinin yasal süreler dışında çalıştırılması ile ilgilidir. 4857 sayılı iş kanunu işçi ve işverenlerin yasalar karşısında ne tür haklara sahip olduğunu tanımlar. İş Hukuku bağımsız bir hukuk koludur ve kendine özgü yapısı bulunur. İş Hukuku kapsamında işçinin haklarının korunması, sosyal güvenlik mevzuatları, iş uyuşmazlıkları gibi konular ele alınır.

İşçi işte geçirdiği sürenin başlangıcından işin bitiş süresine kadar olan aralıkta çalışıyor kabul edilir. İşin başlaması ve sona ermesi arasında geçen süre çalışma süresi olarak tanımlanır. Yılda iki yüz yetmiş saatten fazla süre ile işçi çalıştırıldığında fazla mesai kavramı devreye girer.

İşçinin haftalık çalışma süresi 45 saattir. 45 saat ayarlanırken günlük eşit miktarlarda bölünmek zorunda değildir. İşçi günde farklı saat miktarında çalışabilir. Önemli olan haftalık 45 saatlik süreyi geçmemektir. Bunun yanında günlük 11 saatlik çalışma sınırı da bulunur. Günde 11 saatin üzerinde çalıştırılan işçi fazla mesai alacağı açısından hak sahibi olur. Bu durum gün bazında değerlendirilir.

Fazla Mesai Ücreti Nasıl İspatlanır?

Fazla mesai ücreti hesaplanırken bazı kriterler dikkate alınır. İş Kanunu 41. Maddesi uyarınca fazla mesai konusuna yer verilir. Sağlık kuralları gündeme geldiğinde günde 7,5 saat ve daha az çalışma süresinin üzerinde işçi çalıştırılamamaktadır.

7,5 saat ve daha az sürelerde çalışılması gereken işler ve bu işlere ait çalışma koşulları ilgili yönetmelikler uyarınca açıklanır. Bunun yanı sıra gece çalışılan işler açısından da fazla çalışma sürelerine açıklık getirilmesi söz konusudur.

Madenlerde çalışan işçiler, kanalizasyon işlerinde çalışanlar ya da tünel açma çalışmasında yer alan işçiler için mesai yapılamamaktadır. Bu tür işlerin hazırlık ve planlama aşamaları içinse fazla çalışma yapılması mümkündür.

Fazla Mesai Ücreti Hesaplama Nasıl Yapılır?

İşçi haftalık 45 saatin üzerinde çalıştığında fazla mesai yapmış kabul edilir. İşçinin günlük 11 saatin üzerinde çalıştırılması da mümkün değildir. 11 saatlik süre aşıldığında fazla mesai gerçekleşmiş olur. Haftalık 45 saatlik olan çalışma süresi 6 güne eşit olarak bölünür.

Bunun yanı sıra işçi ve işveren arasında yapılan anlaşma gereği saatlerin eşit olarak bölünmediği çalışmalar da olabilir. Haftalık çalışma süresi 45 saati geçmediğinde fazla mesai hesaplamasına da gerek kalmaz.

İşçi ve işverenin kararlaştırdığı çalışma süresinin 45 saatten az olması da mümkündür. Bu tür durumlarda da fazla mesai ücreti hesaplaması 45 saat çalışılmış gibi düşünülerek yapılır. Gece çalışanlar açısından da kanun bazı düzenlemeler yapar.

Gece çalışan işçiler 7,5 saatin üzerinde çalıştırıldıklarında fazla çalışmış olarak kabul edilir. Haftalık 45 saat aşılmasa dahi gece 7,5 saat üzerinde çalışanların fazla mesai ücreti almaya hakkı bulunur. Fazla çalışma ücreti uzun bir zamanı kapsadığında ise işveren açısından hakkaniyet indirimine gidilir.

Hesaplama sırasında fazla mesai ücretinden dinlenme süreleri düşülür. İşçi işverenin verdiği işi yapmaya hazır olduğu andan itibaren ve işin bitimine kadar geçen sürede çalışmış kabul edilir.

Fazla Mesai Ücreti Talep Edemeyen Meslekler Nelerdir?

Fazla mesai ücreti belirlenirken bazı meslekler için bu durum geçerli olmaz. Bir işyerinde üst düzey yönetici olarak çalışan bireylerin bu iş yerinde başka bir üst düzey yönetici olmadığı koşullarda ve kendisi yüksek ücret aldığında fazla çalışma ücreti hakkından yararlanamamaktadır.

Fazla mesai ücreti talep edemeyen meslekler arasında esnek çalışma saatlerine sahip olan meslek dalları da yer alır. Bunlar arasında ilaç mümessilleri ve apartman görevlileri gibi meslekleri yapan kişiler yer alır.

Fazla Mesai Yaptırılamayan İşçiler

İş Kanunu uyarınca işçi haklarının neler olduğu açıklığa kavuşturulurken işverenin de hukuki hakları belirlenir. İşçi haftada 45 saatin üzerinde bir süre çalıştığında fazla mesai ücreti alma hakkı elde eder. Fazla çalışma olarak adlandırılan uygulama bazı çalışanlar için geçerli olmaz. Fazla mesai yaptırılamayan işçiler söz konusu olduğunda aşağıda yer alan gruplar sayılabilir:

• 18 yaşından küçük işçiler,
• Hamile çalışanlar,
• Yeni doğum yapan işçiler,
• Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler,
• Doktor raporu ile sağlık durumunu belgeleyen işçiler.

Fazla Mesai Ücreti Zamanaşımı Süresi Ne Kadar?

İş Kanunu uyarınca işçilerin alacak haklarını kullanabilmeleri için hukuken geçerli olan yasal süreleri içerisinde başvuru yapmaları gerekir. Aksi durumda zamanaşımı süresi söz konusu olacağından hak kaybı yaşanması kaçınılmaz olur.

Fazla mesai ücreti alacağı olduğunu ifade eden işçi yasal süreleri içerisinde başvurusunu yapmalıdır. Fazla çalışma ücreti zamanaşımı süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir. Zamanaşımı süresinin başlangıcı ise fazla çalışma ücretinin ödenmesi gereken tarihtir.

İşçinin fazla mesai ücreti talep etmesi durumunda dava açması gerekirken ücret bordrosu elindeki yasal delil olarak kabul edilir. Fazla mesai ücreti hesaplaması yapılırken de geriye dönük olarak 5 yıllık süredeki fazla çalışma ücreti alacağı hesaplanır.

Fazla Çalışma Ücreti Ödenmediğinde İşçinin Yasal Hakları

İşçiler iş kanunu kapsamında çeşitli haklarını kullanabilir. 4857 sayılı iş kanunu farklı konulara açıklık getirmektedir. İşçi fazla mesai ücreti alacağını iş verenden alamadığı durumlarda kendisine yüklenen iş görme borcundan imtina edebilir.

İşveren işçinin yapacağı işi bu durumda başkasına yaptıramaz. İşçi yerine bir başkası da işe alınamaz. İşçinin hukuki haklarından biri de sözleşmeyi iptal edebilmesidir. İşçi iş sözleşmesini haklı bir nedene dayanarak feshettiğinde hukuk yoluna müracaat etme hakkına sahip olur.

Fazla Çalışma Ücreti Alacak Davası Hangi Mahkeme?

İş Hukuku bir işverene bağlı şekilde çalışıldığında ortaya çıkan ilişkileri düzenleyen bir hukuk koludur. Burada işçi ve işveren arasında bir hizmet akdinin varlığına gerek duyulur. İşçi ve işverenin hizmet karşılığında aralarında imzaladıkları sözleşmeden doğan hukuki ilişki iş hukuk kapsamındadır.

İş hukuku ile işçi hakları korunurken işveren hakları da güvenceye alınır. Sosyal güvenlik mevzuatı, işin düzenlenmesi, işle ilgili uyuşmazlıklar iş hukukunu ilgilendiği konulardır. İş Hukuku’nu ilgilendiren konularda görevli mahkeme İş Mahkemeleridir. İşçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıklarda İş Mahkemelerine müracaat edilir.

Bu mahkemeler genel olarak alacak, hizmet tespit davası, tazminat davaları ile ilgili olarak işlem yapar. İş Mahkemelerinde basit yargılama usulü üzerinden davalar görülür. Bu mahkemelerde ayrıca SGK’nın taraf olduğu davalara da bakılır.

İşçinin iş sözleşmesine bağlı olarak ortaya çıkan alacak hakları işçi alacakları olarak adlandırılır. İşçi alacakları ile ilgili davalar için de İş Mahkemelerine başvuru yapılır. İşçi ile işveren arasında imzalanan sözleşmeler gereği işçi çalışmasının karşılığında hak ettiği ücreti alır. Bu ücret işverenin işçiye olan borcudur.

İşçi ve işveren arasında ortaya çıkan uyuşmazlıklarda İş Mahkemelerine başvurulmadan önce arabuluculuk hizmeti alınması gerekir. Tarafların ara buluculuk hizmeti ile anlaşma sağlayamaması durumunda ise mahkemelere müracaat etme hakkı bulunur. Başvuru sırasında ise dava dilekçesine ek olarak arabuluculuk işlemlerinden olumlu sonuç alınamadığına dair evrakın da sunulması gerekir.

Bu tür davalarda görevli mahkeme İş Mahkemesi olurken yetkili mahkeme ise davalı tarafından dava açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi olur. Fazla mesai alacağı haftalık 45 saatin üzerinde çalıştırılan işçilerin talep edebileceği yasal bir haktır.