Hukukmakalem

İstinaf mahkemesi, yerel mahkemece verilen kararın maddi ve hukuki yönden denetimini, gerekirse tekrar gözden geçirilmesi işlerini icra eder. İstinaf incelemesinde görevli olan istinaf mahkemesi ifadesiyle kastedilmek istenen, Bölge İdare Mahkemeleri ve Bölge Adliye Mahkemeleridir. Esasında 2004 yılında gündeme gelen istinaf kanun yolu, belirli hadiseler nedeniyle gecikmiş ve nihayet 2016 yılı itibariyle hukuk ve ceza yargılamasında fiilen başvurulabilir vaziyet kazanmıştır.

İstinaf mahkemeleri marifetiyle icra edilen istinaf incelemesi Türk hukuk düzeninde eski bir uygulama değildir. Görece yeni kabul edilebilecek bir kanun yolu olan istinaf müessesesi öncesinde, yerel mahkeme kararları hakkında maddi ve hukuka uygunluk incelemesi Yargıtay marifetiyle yerine getirilmekteydi. Yargıtay uzun bir süre zarfında ilk derece mahkeme kararları aleyhine maddi ve hukuka uygunluk yönünden inceleme yapılması istemlerine karşı inceleme yapmaktaydı.

İstinaf mahkemesi öncesi uygulanan prosedür, gerek Yargıtay’ın iş yükünü artırması, gerek yargı mekanizmasının yavaş ilerlemesi, gerekse hatalı veya yanlış mahkeme kararlarının minimize edilmemesi nedeniyle işlevsel değildi. Bahse konu süreçte yaşanan bu tür olumsuzlukların giderilmesi amacıyla Bölge Adliye Mahkemeleri kuruldu. Bölge Adliye Mahkemelerine ilişkin hususlar ise 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’da düzenlenmiştir.

İstinaf Mahkemesi Başvuru Süresi

İstinaf kanun yolu başvurusu süresi, ilk derece hukuk mahkemesi kararları ve ilk derece ceza mahkemesi kararları açısından farklılık teşkil eder. Hukuk mahkemelerince verilen kararlar aleyhine istinaf mahkemesine başvurmak için iki haftalık başvuru süresi söz konusudur. İki haftalık süre, ilk derece mahkemesi kararının usulüne uygun bir şekilde tebliğ veya tefhim edilmesini takiben işlemeye başlar. Ceza mahkemesi kararlarının istinafa konu edilmesinde ise farklı bir başvuru süresi vardır.

Ceza mahkemesi kararı aleyhine istinaf kanun yoluna başvurmak için yedi günlük süre vardır. İşbu süre, hükmün açıklanmasını takiben işlemeye başlar. Bu uygulama, sanığın duruşmada hazır bulunduğu ve o esnada hükmün açıklandığı durumda geçerlidir. Sanık duruşmada hazır değilse, yani hüküm açıklanırken duruşmada bulunmuyorsa hükmün sanığa tebliğ edilmesinin ardından istinaf başvuru süresi işlemeye başlar. Başvuru için yine yedi günlük süre söz konusudur.

İstinaf Mahkemesi Başvuru Dilekçesi

İstinaf mahkemesi incelemesi için istinaf incelemesi talebini içerek dilekçeyle başvuruda bulunulabilir. Bahse konu dilekçede yer alması gereken hususlar ise 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu m.342’de hükme bağlanmıştır. Buna göre, istinaf kanun yoluna başvurmak için düzenlenecek dilekçede yer alması gereken hususlar şu şekilde sıralanabilir:

• Başvuru sahibi ile karşı tarafın davadaki sıfatları, adı, soyadı, T.C. kimlik numarası ve adres bilgileri.
• Varsa yasal temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adres bilgileri.
• İstinafa konu edilecek kararın verildiği mahkeme,
• İstinaf incelemesine tabi tutulacak kararın tarihi ve sayısı,
• Kararın başvuru sahibine tebliğ tarihi,
• Karar özeti,
• Başvuru nedenleri ve gerekçesi,
• Talep sonucu,
• Başvuru sahibinin veya varsa yasal temsilcisinin ya da vekilinin imzası.

İstinaf Mahkemesi Hangi Kararları Verebilir?

İstinaf incelemesinde verilebilecek kararlar şunlardır:

• Başvuru sahibinin talebi yerinde görülmez, yerel mahkeme kararı hukuka uygun bulunursa istinaf başvurusunun reddi kararı verilir.
• Yerel mahkeme kararının hukuka uygun olmadığı tespit edilirse yerel mahkeme kararı kaldırılarak davanın reddine karar verilir.
• İlk derece mahkemesinin görev veya yetki noksanlığı halinde davayı incelemiş olması durumunda da ilk derece mahkemesi kararı kaldırılarak dosyanın görevli ve yetkili mahkemeye gönderilmesine karar verilir.
• İlk derece mahkemesi kararının kısmen ya da tamamen hukuka aykırılık teşkil etmesi halinde, yerel mahkeme kararı kaldırılarak davanın kısmen ya da tamamen kabul edilmesine karar verilir.